Zwanger worden gaat niet altijd gemakkelijk. In het autobiografische Een eiland in de tijd (Prometheus) vertelt Marieke Poelmann over de weg die zij aflegt om in verwachting te raken. Die is lang en moeizaam vanwege PCOS, een hormonale afwijking waarbij de eisprong vaak uitblijft. Dat haar ouders omkwamen bij de vliegramp in Tripoli in 2010, maakt het verlangen naar een kind nog groter.
Dit artikel verscheen in Het Parool van 21 mei 2022.
De ouders van schrijfster Marieke Poelmann (34) zaten aan boord van het vliegtuig dat twaalf jaar geleden neerstortte in Tripoli. Over die heftige gebeurtenis schreef ze al eerder een boek. Onlangs verscheen de opvolger Een eiland in de tijd, over het heftige fertiliteitstraject dat zij en haar man doorlopen. Door de dood van haar ouders krijgt haar onvervulde kinderwens nog maar lading.
Door: Sabine Leenhouts
Wat wil je met het schrijven van dit boek bereiken?
“Ik hoop vrouwen aan te spreken die hetzelfde doormaken als ik en aan de reacties die ik terugkrijg, is te zien dat dat lukt. Vrouwen voelen zich iets minder eenzaam en meer gehoord. Een tweede reden om het te schrijven was om de omgeving van deze vrouwen en ook die van mezelf, duidelijk te maken wat een dergelijk vruchtbaarheidstraject inhoudt. Ik wilde woorden geven aan iets wat ik meemaak en waar anderen niet altijd woorden voor hebben. Ook is onvruchtbaarheid moeilijk te begrijpen als het jou niet persoonlijk overkomt. Ik hoop iets meer begrip te kweken zodat men wat invoelender of wat tactischer reageert. Ik krijg namelijk vaak de reactie dat vrouwen zich niet begrepen voelen. En daarbij komt dat bijna iedereen die probeert zwanger te worden zich ook begeeft tussen stellen bij wie het wél lukt. Dus ik hoopte te kunnen laten zien hoe het is om een van die zes stellen te zijn bij wie zwanger worden niet vanzelfsprekend is.”
Hoe vond je man het dat je alles wat jullie samen meemaken opschreef?
“Hij heeft meegelezen en meegedacht met het verhaal. Dat neemt niet weg dat het voor hem ook heftig is dat ons verhaal er nu voor iedereen is. Ook dat het er nu nog vaker over gaat dan voorheen. Daarbij zijn we ook nog niet gestopt met proberen een kind te krijgen. In het boek lees je in het laatste hoofdstuk dat er zes embryo’s zijn ingevroren. Ik heb net een terugplaatsing gehad die niet gelukt is. Dus wij zitten er nog middenin en dat is niet altijd makkelijk. Maar ik word zo geraakt door alle mensen die ons schrijven. Ook oudere mensen die aangeven dat ze op latere leeftijd dan ook nog kleinkinderen missen omdat ze zelf geen kinderen hebben. Verdrietig, maar wel iets waar we nu ook rekening mee kunnen houden.”
Hebben jullie ook bedacht hoe lang je hier mee door zou willen gaan?
“We hebben ons nu voorgenomen dat we na deze zes embryo’s stoppen. Maar ik wil mezelf niet vastpinnen op mijn voornemens. Want gevoel is belangrijk en ik wil daar graag naar luisteren. Misschien ben ik er na die zesde terugplaatsing nog wél aan toe. Ik zie het dan wel.”
Waar komt de schaamte rondom vruchtbaarheidsproblematiek vandaan?
“Het betreft natuurlijk het meest privé gedeelte van je lichaam. Je seksleven, je reproductieve organen, noem maar op. En daarnaast hoor je er niet helemaal bij als je jezelf niet voort kunt planten. En dat voel ik zelf ook wel zo. Ik was er in het begin ook niet zo open over. Ik hoopte gewoon snel zwanger te zijn en dan hoefden we het nergens meer over te hebben.
Jouw behoefte om de meest persoonlijke zaken te delen, waar komt dat vandaan?
“Ik schreef al eerder over het verlies van mijn ouders en hoe het is om op tweeëntwintigjarige leeftijd wees te worden. Ik kreeg daarop zo ontzettend veel mooie reacties die me hielpen, waardoor ik ook nu weer koos om op te schrijven wat me bezighoudt. Als je alles voor jezelf houdt dan wordt het zo eenzaam, de kuil van verdriet en duisternis lijkt dan dieper te worden. Als je het naar buiten brengt, als het ware in het licht houdt, dan voelt het ook lichter en minder zwaar.”
Je zegt dat alles een nieuwe lading kreeg doordat je ouders overleden. Hoe bedoel je dat?
“Er is iets zo ongelofelijk misgegaan in mijn leven door het plotselinge verlies van mijn ouders, dat het soms moeilijk is om vertrouwen te blijven houden op een goede afloop. Daarbij is de leegte ook dubbelop. Ik kan niet terugvallen op mijn ouders en mis het anker aan die kant. Maar ook voor de toekomst zit er nu een leegte. Ik stel mezelf vragen als ‘kan ik dingen die ik zelf van mijn ouders leerde, doorgeven aan mijn eigen kinderen? Ga ik dingen van mijn ouders terugzien in mijn eigen kinderen? Krijg ik daardoor iets van mijn vader en moeder terug of gaat het nooit lukken en raak ik ze daar dan ook nog in kwijt?’ Vraagstukken die het wel beladen maken.”
Is dit alles opschrijven ergens nog therapeutisch voor je?
“Nee hoor. Ik denk dat het goed is om er over te schrijven maar het is voor mij niet als therapie. Daarbij zitten wij hier niet thuis alleen maar verdrietig te zijn. Mijn man en ik hebben een verbond met elkaar dat we nooit eerder hebben ervaren en we kijken uit naar onze toekomst samen. Ook zonder kind. Ik denk eigenlijk dat je altijd een keuze hebt. Of iets haalt je onderuit of je buigt dat wat er misgaat om naar iets wat wel goed voor je werkt. Een gezin is misschien ook niet zaligmakend. Misschien ondervinden we nieuwe vrijheden en gaan we een jaar over de wereld zwerven. Het was niet zo dat het leven stopte toen ik mijn ouders verloor, maar het stopt ook niet als er geen gezin komt. Die wetenschap geeft mij kracht.”
Dit interview verscheen in De Telegraaf van 13 april.
Op 8 mei 2020 verscheen in NRC Handelsblad het essay Ouderloos en geen kinderen van Marieke Poelmann over hoe zij tien jaar nadat haar ouders verongelukten bij een vliegtuigongeluk, nu zelf tevergeefs moeder probeert te worden. Het nu verschenen Een eiland in de tijd is een uitwerking van dat stuk met de nadruk op het fertiliteitsprobleem van Poelmann en haar man Joost. Het zal vooral voor vrouwen die in zo’n zelfde zwangerschapstraject zitten of hebben gezeten zeer herkenbaar zijn. Het goed geschreven verhaal leest als een bekentenis des levens die enerzijds bestaat uit ziekenhuizen, dokters, echo’s, pillen en spuiten maar ook gaat over het dagelijkse leven ernaast dat bestaat uit werk, vriendschappen en familieverhoudingen. Dat die alle drie op scherp komen te staan, ligt zowel aan de overgevoeligheid door hormoonbehandeling van Poelmann als aan oud zeer, zo lijkt het; met haar oudste broer heeft ze nauwelijks contact (‘Ongezonde structuren en een verschillende kijk op de werkelijkheid’), in de straat en zelfs bij goede vrienden missen ze de aansluiting. Maar vooral het feit dat haar eerste uitgever (haar eerste boek kwam uit bij de Bezige Bij) haar per mail liet weten dat zij haar contract voor een roman verbreken, loopt als een boze, rode draad door het boek. Hoogtepunten zijn de betekenisvolle zinnen die Poelmann, geïnspireerd door het beeldschone Brief aan een nooit geboren kind (1975) van de Italiaanse schrijfster Oriana Fallaci, schrijft aan hun eigen nooit geboren kind: ‘Ik wil je iets vragen. Zonder te weten of mijn woorden je zullen bereiken. Waarom heb je je bedacht?’ Troostrijk egodocument.
Deze bespreking verscheen in NRC Handelsblad van 8 april 2022
Marieke (32) verloor ouders door vliegramp Tripoli: ‘na 10 jaar krijgt verdriet een andere dimensie’.
Vandaag is het tien jaar geleden dat de vliegramp in Tripoli plaatsvond. Marieke Poelmann verloor op 22-jarige leeftijd haar vader en moeder.
Een decennium later geeft ze een inkijkje in haar leven en vertelt ze hoe het is om volwassen te worden zonder ouders.
Tripoli
Alleen de negenjarige Ruben overleefde de vliegramp in Tripoli, waarbij het vliegtuig neerstortte door een mislukte doorstart. Van de 103 overledenen kwamen 71 mensen uit Nederland, waaronder Adri en Peter: Mariekes ouders.
Een officiële herdenking is niet mogelijk door de coronacrisis, maar er is een mooi alternatief opgezet. Nabestaanden mogen tekeningen, briefjes en bloemen opsturen naar Stichting Vliegramp Tripoli. Zij plaatsen dit bij het monument in Nieuwegein, waar ook de namen van de slachtoffers opgelezen worden. Dit zal te volgen zijn via een videostream. Poelmann: “Het liefst zou ik ook met mijn broers en vrienden van mijn ouders naar hun graf gaan voor een eigen herdenking, maar dat is niet mogelijk. Ik vind de stream daarom een goede oplossing, de stichting geeft deze dag zo toch een mooie invulling.”
Verwerking
Nu er een decennium op zit, merkt Poelmann dat haar verdriet een transformatie heeft doorgemaakt. In het begin was alles heel scherp en voelde de pijn als een open wond. “Alles herinnerde me aan mijn ouders. Een jaar of twee na de ramp was ik dat zó zat. Ik wilde niet verdrietig zijn en overal continu aan herinnerd worden, dus vertrok ik naar New York voor een nieuwe start. Al vrij snel kwam ik erachter dat al mijn problemen gewoon meereisden, dus toen ik terugkwam begon ik met het schrijven van een boek.”
Door het schrijven van Alles om jullie heen is er nog (2015) beleefde Poelmann alles weer van begin tot eind, maar dit bleek de sleutel tot verwerking. “Op het moment dat je je ouders verliest voel je je machteloos, alle controle is weg. Je moet het er maar gewoon mee doen. Door het schrijven doorleefde ik al die ervaringen en emoties nog een keer, maar wél in mijn eigen woorden. Ik kreeg het gevoel van controle weer terug.”
Mensen die ook kampten met verlies reageerden op haar verhaal en vertelden dat ze zich getroost voelden door haar ervaringen. Poelmann: “Dat hielp ontzettend. De ramp is nooit ergens goed voor geweest, maar het verdriet en de pijn zijn daardoor minder nutteloos geworden.”
Kinderloos
De laatste vijf jaar neemt het gemis een andere vorm aan. Poelmann is eraan gewend geraakt dat haar ouders er niet meer zijn, maar de pijn raakt haar nu op een andere manier. “De laatste jaren heb ik mijn ‘grotemensenleven’ opgebouwd. Ik ben afgestudeerd, getrouwd en heb een huis gekocht. Om me heen regent het nu baby’s, iedereen start een eigen gezin. Die intentie had ik ook, maar dat is tot op heden nog niet gebeurd. Dan wordt het heel duidelijk: door het verlies van mijn ouders zit er niets vóór me, maar nu komt er misschien ook niets ná mij. Dat vind ik moeilijk. Ik sta alleen, als een generatie op zichzelf.”
De angst dat ze misschien zonder kinderen door het leven moet, maakt het gemis van haar ouders groter. “Het is confronterend om te zien hoe erg grootouders betrokken zijn bij kinderen van onze vrienden. Onze kinderwens is niet hopeloos: we krijgen medische hulp, dus misschien lukt het nog. We tellen hoe dan ook onze zegeningen, want we hebben elkaar en samen een heel fijn leven. Maar ik zou wel heel graag willen doorgeven wat ik van mijn ouders heb meegekregen.”
Blijf betrokken
Poelmanns ervaringen zijn uniek, maar omgaan met rouw en verlies is universeel. Ze geeft daarom een advies mee aan mensen die dicht bij iemand in rouw staan: “Bij twijfel: laat altijd iets van je horen. Denk niet ‘ik vind het moeilijk, ik doe niets’, want dat is het pijnlijkst. Het is altijd beter om iets te zeggen, benoem gewoon dat je het lastig vindt. Dat is helemaal niet erg. Berichten van medeleven, op wat voor manier dan ook, bieden in zo’n periode troost.”
Wat Poelmann nog goed bij staat is dat ze berichten uit onverwachte hoek kreeg na het overlijden van haar ouders. “Kennissen stuurden mailtjes of brieven waarin ze vertelden hoe ze mijn ouders kenden. Soms met een anekdote, de andere keer deelden ze wat mijn ouders voor hen betekenden. Daardoor krijg je een stukje van je ouders terug waarvan je dacht dat het voor altijd kwijt was.”
Het is 12 mei 2010 wanneer in Tripoli, Libië, een vliegtuig van Afriqiyah Airways neerstort met daarin 104 inzittenden, waaronder 71 Nederlanders. Ook de ouders van Marieke Poelmann, Peter en Adri, zitten in het vliegtuig. Op één jongen na, overleeft niemand de ramp.
In deze aflevering van Zwaailicht praat presentator Wilfred Kemp met Marieke Poelmann over die onbeschrijfelijke dag waarop ze te horen kreeg dat haar ouders allebei waren omgekomen. Ze schreef daarover het boek ‘Alles om jullie heen is er nog’. Ook goede vrienden Johan en Marian Huitema halen herinneringen op. Assalina Hamming is vrijwilliger bij Slachtofferhulp en vertelt hoe ze Marieke en haar twee broers bijstond. Hoe ga je verder na zo’n ingrijpend verlies? Tenslotte komen de familieleden en vrienden, vijf jaar later, weer samen in de Dominicanenkerk in Zwolle om Peter en Adri te herdenken.
Door: ANNEMARIE VAN LOOIJ
De ouders van Marieke Poelmann (27) vertrokken vijf jaar geleden op een droomreis naar Zuid-Afrika. Op de terugweg crashte hun vliegtuig bij Tripoli. Marieke schreef er het boek ‘Alles om jullie heen is er nog’ over.
“Vorig jaar. Ik ben op fietsvakantie met mijn vriend. We fietsen van Amsterdam naar Berlijn en als we bij een camping aankomen, zet ik mijn telefoon aan. Gemiste oproepen. WhatsApp-jes. ‘Ik denk aan je meis!’ ‘Wat zal dit een moeilijk moment voor je zijn.’ Ik heb geen idee wat er aan de hand is en krijg een onbestemd gevoel. Het is 17 juli 2014. In Oekraïne is een vliegtuig neergestort. Een vliegtuig vol Nederlanders. Het is alsof ik vijf jaar terug in de tijd geslingerd word. Als ik het nieuws teruglees op mijn telefoon, zeg ik tegen mijn vriend dat ik het gevoel heb dat ik iemand aan boord ken. Hoe groot is de kans?”
In VIVA 28, 8 t/m 14 juli
Deze maand is het alweer een jaar geleden dat op 17 juli vlucht MH17 in de Oekraïne werd neergeschoten. In totaal kwamen 298 mensen om, onder wie 196 Nederlanders.
Deze week blikken we bij Radio EenVandaag terug op de fatale vliegramp: nabestaanden pakken de draad langzaam weer op, maar worden nog regelmatig geconfronteerd met berichtgeving over de MH17.
Op 17 juli is er een herdenking in Nieuwegein voor de nabestaanden, een van de sprekers tijdens deze bijeenkomst is 27-jarige Marieke Poelmann. Zij verloor haar ouders bij de Tripoli ramp in 2010 en heeft daar een boek over geschreven ‘Alles om jullie heen is er nog.’ In Radio EenVandaag een gesprek met Poelmann over wat zij heeft meegemaakt.
LEVENSVERHAAL
Ruim vijf jaar geleden verliest Marieke Poelmann (27) haar beide ouders bij de vliegramp in Tripoli. De eerste weken is het verdriet te groot om erbij te kunnen. Toch zit ze vijf dagen na de begrafenis zelf weer in het vliegtuig. ‘Je bent altijd sterker dan je denkt.’
Interview: Nienke Pleysier
Fotografie: Brenda van Leeuwen
Visagie: Ronald Huisinga
In het julinummer uit 2015 van JAN Magazine.
Korte serie over hoe jongeren omgaan met rouw en verlies. Vandaag: Linda de Best. Zij verloor haar vader toen ze een kleuter was, en haar moeder bij een ongeluk. „Zie wat je wél hebt, niet wat je niet hebt.”
Door: MARIEKE POELMANN
Linda de Best (25) was pas vier jaar oud toen haar vader zijn leven beëindigde door voor de trein te springen. Zelf leed ze op dat moment aan leukemie. Linda bleef samen met haar moeder achter, en genas van de leukemie. Ze groeide op als een gelukkig kind en had een hechte band met haar moeder. Totdat die vorig jaar door een auto werd aangereden. Haar moeder raakte in coma en overleed ook. Linda vertelt hoe het verlies van haar ouders haar leven bepaalt, toen en nu.
„Op de kleuterschool stak ik mijn vinger op en zei ik: ‘Mijn vader is dood’. Ik werd de klas uitgestuurd, andere kinderen mochten het niet horen. In de aantekeningen van mijn moeder vond ik dit voorval terug, zelf kan ik het mij niet meer herinneren. Mijn moeder hield in die tijd een dagboek bij. Ik vond de schriftjes pas na haar dood. Ik las dat ze soms ook wanhopig is geweest, dat heb ik nooit geweten. Het liefst had ik er met haar over willen praten.
Vandaag is het vijf jaar geleden dat in Tripoli een vliegtuig neerstortte. Marieke Poelmann verloor daarbij haar ouders en schreef er een boek over. Voor nrc.next interviewt ze lotgenoten. Deze week: Maryam Massarrat die tijdens haar vakantie hoorde dat haar vader in datzelfde vliegtuig zat.
Door: MARIEKE POELMANN
Het is vandaag 12 mei. Precies vijf jaar na de vliegramp in Tripoli waarbij 103 inzittenden om het leven kwamen. Zeventig van hen waren Nederlanders, die op de terugweg waren van hun vakantie in Zuid-Afrika. Eén van hen was de vader van Maryam Massarrat (35). We ontmoeten elkaar in Amsterdam en praten over het eerste moment waarop je hoort dat het vliegtuig is neergestort.
Een van de eerste dingen die mensen mij vragen, is hoe ik vijf jaar geleden over het ongeluk hoorde. Wat gebeurde er die dag bij jou?
„Op 12 mei 2010 was ik met mijn zusje op vakantie bij mijn oma in Iran. Ik zou een nacht alleen gaan logeren bij mijn oom. Om 23.00 uur ’s avonds kwam ik daar aan, maar verder dan de tuin ben ik niet gekomen. Mijn familie stond mij buiten op te wachten. ‘Waarom gaan we niet naar binnen?’ vroeg ik. Ze hielden me tegen. Niet echt een hartelijke ontvangst, dacht ik nog. ‘We moeten je iets vertellen, er is iets ergs gebeurd’, zei mijn oom. Ik vroeg of het mijn moeder was, of mijn zusje. ‘Is het papa?’ vroeg ik uiteindelijk. ‘Is zijn vliegtuig neergestort?’ Ik wist dat mijn vader die dag terug zou komen van zijn vakantie in Zuid-Afrika. Toen mijn oom ja zei, werd ik duizelig. Ik voelde een bepaalde stilte in mijn hoofd, alles ging langs me heen. Ik hield me vast aan het eerste dat binnen handbereik was, een geparkeerde auto bedolven onder het stof. Ik moest me ergens aan vasthouden. We keerden direct om, terug naar mijn oma en mijn zusje. Mijn familie had diezelfde nacht nog een vlucht terug naar Nederland voor ons geboekt.
Ze hebben het mij zo laat mogelijk verteld, net op tijd om het vliegtuig te halen.”
Journaliste Marieke Poelmann (27) verloor in één klap beide ouders bij de vliegramp in Tripoli. Ze schreef er een ontroerend en wijs boek over: Alles om jullie heen is er nog.
Interview: Maartje Laterveer
Te lezen in het juni 2015 nummer van Vogue
Marieke Poelmann verloor haar ouders bij de vliegramp in Tripoli. Dat is deze week vijf jaar geleden. Ze schreef er een boek over. „Zo krijg ik de controle over mijn leven terug.”
Door: Merlijn Kerkhof
Ze waren nog nooit buiten Europa op vakantie geweest. De ouders van Marieke Poelmann (27) kwamen meestal niet verder dan Duitsland. Eindelijk had het echtpaar uit Zwolle besloten naar Zuid-Afrika te gaan. Het kón ook eindelijk – met de drie kinderen ging het goed, ook met de middelste zoon om wie ze zoveel zorgen hadden gehad. Hij liep hersenschade op nadat hij op zijn elfde was geopereerd aan een hersentumor.
